Metody skutecznego uczenia się – jak efektywnie zdobywać wiedzę i zapamiętywać więcej w krótszym czasie?

Hierarchia w nauczaniu była wykorzystywana w systemie pruskim i można powiedzieć, że polskie szkolnictwo wiele mu zawdzięcza, choćby powszechny obowiązek szkolny. Jednak ten system miał wiele wad, przede wszystkim formowanie uczniów na posłusznych obywateli, którzy przestrzegają doktryny. Niestety, nadal ten system edukacji i sposób nauczania są wykorzystywane i nie ma w nim miejsca na kreatywność. Dostępne są jednak metody skutecznego uczenia się, które pozwalają na zdobycie wiedzy, realnych umiejętności w krótkim czasie. Warto je poznać.

Kluczowe wnioski z artykułu:

1. Systematyczność pomaga w nauce.
2. Wykorzystanie różnych technik uczenia się poprawia umiejętność zapamiętywania. 
3. Regularna nauka poprawia neuroplastyczność mózgu.

Nie bez przyczyny skupiliśmy się na systemie pruskim, gdzie dydaktyka opierała się na uczeniu się na pamięć. Taka metoda nie jest skuteczna. Na szczęście istnieją sposoby na naukę, które pozwalają na zdobycie umiejętności uczenia się i dzięki temu unikania błędów. Uczenie się jest jedną z umiejętności, która prowadzi do biegłości i jest oparta na ćwiczeniach. W tym przypadku trzeba wiedzieć, że skuteczną metodą uczenia się jest aktywne powtarzanie w odstępach czasu, co pozwala utrwalić wiedzę, ale i uczy systematyczności. Metoda skojarzeń także jest pomocna.. Polega ona na łączeniu nowych informacji z tymi już znanymi. Oczywiście ważną techniką jest mapa myśli, która polega na przedstawieniu informacji w sposób graficzny, co ułatwia zapamiętywanie. Istnieje też metoda Cornella, która polega na tworzeniu notatek, dopisywaniu do nich pytań i podsumowań, co także ułatwia zapamiętywanie. Nie można zapominać o metodyce czterech warstw, czyli strategii uczenia się oraz prezentacji, która zakłada, że wiedzę zdobywa się w czterech etapach, stosując przedstawienie od najłatwiejszych informacji, przez te bardziej szczegółowe, aż do najbardziej specjalistycznych. 

Mózg podczas uczenia się tworzy nowe połączenia neuronowe, co oczywiście oznacza jego neuroplastyczność. Następnie dochodzi do uwolnienia dopaminy, co z kolei wzmacnia pamięć. Wzmocnienie połączeń mózgowych sprawia z kolei, że nauka przychodzi łatwiej, podobnie jak zrozumienie. W efekcie dochodzi do pobudzenia obszaru nagrody, a także uwalniania opioidów endogennych. Trzeba pamiętać o aspektach, które prowadzą do zwiększenia umiejętności nauki poprzez samorozwój, kreatywność, pokonywanie barier czy wzmacnianie pewności siebie. Innym aspektem jest to, że im więcej zmysłów jest zaanga zowanych w proces uczenia się, tym mózg łatwiej zapamiętuje informacje, a jednocześnie dopamina aktywuje neurony endogenne, które pozytywnie wpływają na dobrostan całego ciała. Oznacza to, że aby dobrze się uczyć, trzeba poznać sam proces uczenia się i zdobyć konkretne umiejętności wpływające na rozwój. Istotną rolę w procesie nauczania odgrywa szkoła. Niezależnie czy wybierzesz liceum sztuk pięknych czy liceum ogólnokształcące, pamiętaj, aby pobudzać swoją kreatywność, która jest niezbędna do zdobywania wiedzy i realnych umiejętności. Zarówno zawód cieśla, jak i zawód elektryk wymaga kreatywności i często nieszablonowego myślenia, podobnie zresztą jak technik programista.

Efektywne uczenie się jest ważne, jednak bardzo łatwo jest popełnić błąd, a nawet błędy, które niszczą pamięć i efektywność zdobywania wiedzy. 

1. Brak odpoczynku skutkuje zaburzeniem procesu uczenia się i pogorszeniem pamięci.
2. Brak aktywności fizycznej zmniejsza plastyczność mózgu i jego objętość. 
3. Brak systematyczności, czyli zbyt rzadkie powtarzanie materiału skutkuje wydłużeniem czasu nauki. 
4. Nadmierne skupienie się na pojedynczych słowach kosztem zrozumienia całego materiału. 
5. Strach przed popełnieniem błędów zniechęca i często prowadzi do pojawienia się blokady kreatywnego myślenia. 

Ważną rolą nauczycieli jest wzmacnianie pewności siebie uczniów. Jednocześnie ich rola powinna opierać się także na zachęceniu do nieszablonowego myślenia, ale też rozwiązywania problemów naukowych w oparciu o pracę grupową czy burzę mózgów angażującą całą grupę. Niezależnie od kierunku nauki systematyczność jest niezbędna, podobnie jak nauka oparta na praktycznych aspektach dydaktyki. Zarówno klasa politechniczna, jak i klasa uniwersytecka nie skupia się tylko i wyłącznie na dydaktyce treści bez zaangażowania aspektów praktycznych. Technik rachunkowości wymaga nie tylko umiejętności liczenia czy znajomości wzorów matematycznych, ale aby zostać takim specjalistą konieczna jest też umiejętność nieszablonowego myślenia.

Techniki uczenia powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb, a nie opierać się na grupie.  Techniki uczenia się dzieci są znacząco odmienne od tych używanych przez dorosłych, ale nadal oparte są o wzorzec kreatywności, przy czym dzieci dopiero się go uczą. Najpopularniejszą techniką nauczania dzieci jest gra edukacyjna, która jest interesująca, uczy koncentracji i pokonywania trudności. Także zabawy w grupie polegające na wspólnym tworzeniu historii czy rozwiązywaniu zagadek angażują i uczą, jak zdobywać wiedzę. Kreatywne praktyki zachęcają do eksploracji, na przykład poprzez poszukiwanie określonego koloru. Kolejnym ważnym elementem są wizualizacje czy skojarzenia skupiające się na obrazach i ilustracjach, a także rymowanki przy wykorzystaniu instrumentów muzycznych. Oczywiście można wykorzystać też technikę aktywnej nauki skupiającej się na zadawaniu pytań. Dzieci zachęca się do zadawania pytań na dany temat, ponieważ pomaga to w jego zrozumieniu. Coraz częściej wykorzystuje się metodę Pomodoro, w przypadku której dzieci uczą się przez 25 minut, a następnie mają 10 minut przerwy, co w założeniu ma zwiększyć efektywność nauki.

Można uczyć się samodzielnie, ale też w grupie. Tak naprawdę wszystko zależy od preferencji danej osoby. Niewątpliwie obie metody są skuteczne. Na przykład. podczas dyskusji i wymiany informacji można lepiej zrozumieć dany temat. Podczas samodzielnej nauki najlepiej wykorzystać technikę aktywnego przypominania. Oznacza to, że materiał najlepiej przypominać sobie z pamięci, a nie tylko go czytać.